Maków Mazowiecki: klejnot Mazowsza z wielką historią

Tego szukamy w Makowie Mazowieckim

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: Maków Mazowiecki, Maków Mazowiecki praca, pogoda Maków Mazowiecki, kino Maków Mazowiecki.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Makowie Mazowieckim, tutaj możesz przeczytać kilka słów o jego historii i być na bieżąco z faktami.

Maków Mazowiecki, dawniej znany jako Maków nad Orzycem i Maków Łomżyński, jest jednym z najstarszych osad na Mazowszu, a jego historia sięga odległych czasów. Istnienie osadnictwa wczesnośredniowiecznego w Makowie można przypuszczać, chociaż nie zachowały się do dzisiaj konkretne ślady. Dowodem na to są dwie osady w dolinie rzeki Orzyc oraz istnienie cmentarzyska. Kościół w Makowie musiał powstać w centrum osadnictwa, będącym gródem, co świadczy o jego znaczeniu dla okolicznej ludności. Na terenie okolic Bazaru znajduje się cmentarzysko bez kamiennych obudów grobowych, charakterystycznych dla pogańskich nekropolii w okolicach Mazowsza. Fakt założenia cmentarza jako obiektu przykościelnego również sugeruje istnienie w Makowie grodziska.
Pierwsza wzmianka o Makowie Mazowieckim pochodzi z dokumentu znanego jako "Falsyfikat mogileński" z 1065 r., w którym wymieniono go jako jedno z ważniejszych punktów celnych na górnym Orzycu. W 1421 r. Maków Mazowiecki otrzymał prawa miejskie chełmińskie z nadania księcia mazowieckiego, Janusza I. Dzięki tym przywilejom mieszczanie byli zwolnieni z opłat celnych na terenie Mazowsza, co sprzyjało swobodnemu handlowi. Dochody z targu, łaźni, wagi i postrzygalni sukna przeznaczono na rozbudowę miasta. Wówczas istniał już murowany kościół pod wezwaniem Bożego Ciała (który przetrwał do dzisiaj) oraz plebania. Zgodnie z ówczesnym zwyczajem, wokół kościoła znajdował się cmentarz grzebalny. W XIX wieku władze carskie zabroniły grzebania zmarłych wokół kościołów, co spowodowało przeniesienie cmentarza na teren znanym jako "stary" cmentarz, obecnie Miejsce Pamięci Narodowej. Następnie cmentarz parafialny został przeniesiony "za miasto", gdzie istnieje do dzisiaj.
Maków Mazowiecki położony jest na prawym brzegu rzeki Orzyc. Miasto lokacyjne prawdopodobnie rozciągało się na północ od obecnej ulicy Franciszkańskiej, na zachód od obecnej ulicy Przasnyskiej-Moniuszki, oraz na południe za Kościołem Bożego Ciała. Granicą miasta była rzeka. Układ miasta lokacyjnego, choć zwarty, nie obejmował murów obronnych, ponieważ Maków było miastem otwartym. Na mapach XIX wieku można zobaczyć "fosy", ale nie miały one charakteru fortyfikacji obronnych. Średniowieczny most przez rzekę prowadził najprawdopodobniej przez jedną z ulic wychodzących z narożników rynku (może to była obecna ulica 1 Maja) lub obecna ulica Kościuszki, która w XVIII wieku nazywana była ulicą Mostową. Rozwój miasta nastąpił przede wszystkim w XVI wieku. Maków Mazowiecki był siedzibą starostwa grodowego i miejscem odbywania sądów ziemskich i grodzkich. Jego dobrobyt wynikał głównie z handlu tranzytowego z Litwą. Przez komorę celną przewożono na zachód głównie futra, skóry i wosk, a na wschód tkaniny, klejnoty i wino. Również handel zbożem, drewnem i płodami leśnymi przynosił znaczne dochody.

Wiek XVII i XVIII był okresem, w którym miasto doświadczyło upadku. Było to wynikiem niespokojnej sytuacji politycznej kraju związanej z wojnami ze Szwecją, Rosją, Turcją oraz potopem szwedzkim. Upadek gospodarczy Polski, częste przemarsze wojsk oraz wielki pożar, który wybuchł w 1624 r., całkowicie zniszczyły Maków Mazowiecki i doprowadziły jego mieszkańców do ubóstwa. W 1660 r. miasto zamieszkiwało zaledwie około 150 osób, z których większość zajmowała się rolnictwem. Mimo to, można było spotkać tu także rzeźników i piwowarów.
Powolna odbudowa miasta rozpoczęła się stopniowo, a szczególny rozwój zanotowano w krawiectwie, zwłaszcza wśród zamieszkujących tu Żydów. Powstały także nowe zakłady szewskie, a buty szyte w Makowie były sprzedawane na odległe rynki, w tym także zaopatrywano nimi wojsko, co podnosiło rangę cechu szewskiego w mieście.
W drugiej połowie XVIII wieku miasto zaczęło się powoli zaludniać. W 1792 r. liczba mieszkańców wyniosła 2624, z czego 1168 stanowili Żydzi. Ludność utrzymywała się głównie z rolnictwa, handlu i rzemiosła. W Makowie działało wiele kramarzy, kupców, rolników, krawców, szewców, kuśnierzy, piekarzy, szmuglerów, kowali, cieśli, garncarzy, rzeźników, garbarzy, stolarzy, kołodziejów, złotników, felczerów, ślusarzy, bednarzy, muzykantów, położnych, kotlarza i szklarza.

Początek XIX wieku przyniósł kolejne zniszczenia spowodowane wojnami napoleońskimi. W 1806 r. wojska francuskie urządziły piekarnię wojskową w kościele Bożego Ciała, który pozostał opuszczony do roku 1837. Odbudowę kościoła podjął ksiądz Ignacy Wielgolawski, a na dziedzińcu kościelnym znajduje się jego pomnik. W 1867 r. władze carskie utworzyły powiat makowski, do którego wchodziły również miasta Różan i Krasnosielc oraz osiem gmin. Powiat makowski był jednym z mniej rozwiniętych obszarów na północnym Mazowszu.
W czasie I wojny światowej Maków Mazowiecki był miejscem licznych walk, a miasto ponownie ucierpiało wskutek przemarszy wojsk. Znajdował się także pod okupacją niemiecką, co przyczyniło się do nieznacznego rozwoju. Po wojnie zbudowano elektrownię, rozbudowano sieć telefoniczną i wybrukowano wiele ulic. W okresie międzywojennym życie gospodarcze koncentrowało się wokół drobnych zakładów rzemieślniczych oraz handlu.
W 1928 r. miasto przyjęło obecną nazwę Maków Mazowiecki. Mimo trudności, mieszkańcy stopniowo rozwijali miasto, a liczba zakładów rzemieślniczych i handlowych rosła.
W mieście istniały dwie szkoły podstawowe - jedna dla dzieci polskich, a druga dla dzieci żydowskich. Gimnazjum działało tylko przez krótki okres i wydało zaledwie 26 maturzystów. Wśród społeczności żydowskiej funkcjonowały dwie prywatne szkoły religijne dla chłopców. Czytelnictwo książek i prasy było mało popularne. Jedyna działająca orkiestra była związana ze strażą pożarną, ale działała w niewielkim zakresie. Ważną rolę w życiu kulturalnym miasta pełniło Stowarzyszenie "Lutnia", które przeważnie tworzyli urzędnicy i pracownicy sądowi.
W okresie międzywojennym działało kilka instytucji finansowych, z których najstarszą była Bank Powszechny, założony już w 1904 r. W 1926 r. powstał Żydowski Bank Spółdzielczy, a funkcjonowała również Komunalna Kasa Oszczędnościowa. W mieście działały dwie spółdzielnie spożywcze - polska "Jutrzenka" i żydowska "Jedność", która posiadała piekarnię i herbaciarnię.
W czasie okupacji niemieckiej Maków Mazowiecki został przemianowany na Mackeim i zasiedlony przez niemieckich kolonistów, głównie z Prus Wschodnich. Niemcy wprowadzili porządek w mieście, spisując wszystkie budynki i wybudowali osiedle dla swoich osadników oraz nową dwupasmową ulicę prowadzącą do stacji kolejki wąskotorowej. Utworzono także getto żydowskie, do którego przesiedlono wszystkich Żydów zamieszkujących miasto i okolicę, a nawet przywieziono Żydów z innych rejonów, np. z Chorzel. Ponadto, powstał obóz karny, który działał w latach 1940-1944.
Miasto zostało wyzwolone 15 stycznia 1945 r. przez II Front Białoruski Armii Czerwonej. Wojna i okupacja niemiecka spowodowały ogromne straty zarówno materialne, jak i ludzkie. Społeczność żydowska została niemal całkowicie zniszczona, gdyż getto zostało zlikwidowane w 1942 r., a jego mieszkańcy przewiezieni do obozów koncentracyjnych w Oświęcimiu i Treblince, skąd nigdy nie powrócili. Dodatkowo, w egzekucjach na ulicach zginęło 48 Polaków.
Po wojnie Maków Mazowiecki powoli odbudowywał się z zniszczeń. W roku 1961 liczył 4843 mieszkańców i dysponował szkołą podstawową, liceum ogólnokształcącym, szpitalem miejskim oraz innymi urządzeniami socjalnymi. Powstały też drobne zakłady przemysłowe. Miasto sukcesywnie podnosiło się z trudności po wojnie, mimo że było to proces żmudny i wymagający wielu wysiłków.
Sprawdź aktualne dane statystyczne